” Sức nóng” của thị trường tiền điện tử là không thể chối cãi và điều này sẽ còn thu hút sự quan tâm của cộng đồng đầu tư trong tương lai hơn nữa. Tuy nhiên, vẫn có bộ phận nhóm nhỏ đặt dấu nghi vấn về sự tồn tại và tiềm năng của thị trường tiền kỹ thuật số cũng như blockchain.
Nhưng chính xu hướng coin burning hay còn gọi là đốt coin sẽ khiến họ có cái nhìn khác và đồng thời so sánh được giá trị tiền điện tử với tiền tệ thông thường.
Đốt coin là gì?
Đốt coin hay còn gọi (coin burning /token burning ) có thể hiểu là hành động tiêu hủy, loại bỏ vĩnh viễn một lưu lượng coin/token đang được lưu hành trên thị trường tiền kỹ thuật số. Thường thì chủ dự án sẽ chủ động là người đưa ra quyết định đốt coin chính dự án đó để khiến lượng lưu hành đồng coin đó giảm và tăng giá trị đồng coin đó.
Cơ cấu của việc đốt coin
Hiểu đơn giản là khi ngày càng có nhiều thợ đào được token và nhiều nhà đầu tư mới tham gia vào một dự án. Số lượng token lưu thông qua các giao dịch trên thị trường ngày càng tăng tức là cung có sự phát triển. Từ đó khiến giá trị đồng coin/token đó ngày càng đi xuống khiến những nhà đầu tư ủng hộ dự án từ ban đầu càng lỗ vốn. Nếu cứ như vậy thì bất kì dự án nào khi ra mắt cũng không còn có thể thu hút được nhà đầu tư nào quan tâm khi họ biết rằng giá trị của đồng coin/token này sẽ ngày càng giảm.
Liên hệ của việc đốt coin với thị trường cổ phiếu truyền thống
Trong tài chính truyền thống thì đốt coin giống như việc mua lại cổ phiếu của những công ty do chính họ phát hành trước đó. Việc mua lại cổ phiếu đến từ công ty sẽ làm giảm tổng số lượng cổ phiếu đang lưu hành, từ đó có tác dụng làm tăng giá trị cổ phiếu của nhà đầu tư. Các nhà đầu tư sẽ nhìn thấy sự tăng trưởng này và công ty có thể bán lại sau đó khi cần vốn. Đây được gọi là cổ phiếu quỹ, công ty có thể giữ nó để thúc đẩy giá.
Việc đốt tiền hy vọng sẽ đạt được mục tiêu tương tự. Bằng cách giảm số lượng token được cung cấp, các nhà phát triển và thợ đào hy vọng sẽ làm cho các token còn lưu hành trở nên hiếm hơn và do đó có giá trị hơn.Mục đích của đốt coin chính là thúc đẩy sự phát triển bền vững của toàn bộ dự án và cân bằng lợi ích giữa các bên tham gia.
Khác biệt cơ bản giữa tiền tệ fiat và tiền điện tử thông qua cơ chế coin burning
Mục tiêu chính của việc đốt coin là điều tiết nguồn cung và ổn định giá cả. Khi các nhà phát triển/thợ đào đốt tiền, số lượng tiền có sẵn trên thị sẽ giảm. Kết quả là, giá của đồng coin sẽ tăng lên (ít nhất là về mặt lý thuyết thì điều đó nên xảy ra).
Ngoài ra, việc đốt coin khiến giá trị đồng coin/token tăng còn là minh chứng cho việc giảm phát của tiền kĩ thuật số. Người nắm giữ giá trị của đồng coin/token không còn phải lo lắng giá trị của nó sẽ ngày càng đi xuống do tổng cung đối với hầu hết các loại tiền crypto đang lưu hành thì lại đều có giới hạn.Trong khi ngược lại, một người nắm giữ rất nhiều tiền tệ fiat- cụ thể là tiền mặt thì chỉ sau 10 năm. Với tốc độ lạm phát do các công cụ nợ và việc in tiền của các ngân hàng trung ương thì việc đồng tiền mất đi giá trị là điều rất hiển nhiên.
Ví dụ trong trường hợp của Bitcoin mục tiêu sẽ là 21 triệu BTC. Do đó, giá trị của một đơn vị tiền fiat sẽ mất giá trị theo thời gian và trong trường hợp tiền điện tử không còn có thể khai thác được các đồng tiền mới, thì một đơn vị tiền mã hóa sẽ tiếp tục tích lũy giá trị (giảm phát).
Hệ thống POB cũng liên quan đến một cơ chế khuyến khích đốt tiền điện tử thường xuyên để duy trì sức mạnh khai thác và tránh những lợi thế không công bằng. Thay vì chỉ một lần, nó khuyến khích các thợ đào tham gia vào một hoạt động thường xuyên.
Tác động của việc đốt coin trên thị trường
Kết quả của việc đốt coin vẫn chưa được chứng minh đầy đủ. Tuy nhiên, về mặt lý thuyết, quá trình đốt cháy sẽ ổn định thị trường như sau:
Trong lúc thị trường lạc quan thì việc đốt coin => thúc đẩy sự tăng trưởng về giá. Khi giá của token tăng sẽ tạo ra hiệu ứng FOMO thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư. Ngược lại, Khi thị trường có những diễn biến xấu, việc đốt coin sẽ làm giảm áp lực bán qua việc mua lại và đốt.
Ngay sau đợt đốt cuối cùng của Bitcoin, nó đã tăng giá trị. Mặt khác, việc đốt coin BNB lại không mang lại hiệu quả lắm.
Chính vì vậy nhiều nhà phân tích nghĩ rằng sự ổn định lâu dài và khả năng tồn tại của thị trường tiền điện tử được thúc đẩy nhiều hơn bởi sức mạnh của chính đồng tiền đó. Chẳng hạn như niềm tin của các nhà đầu tư vào nó và cuối cùng là sự chấp nhận của nó như một phương tiện trao đổi. Có thể nhận thấy rằng các loại crypto khác nhau sẽ phản ứng với việc đốt coin theo những cách riêng biệt của chúng. Tuy nhiên, đốt coin có một vị trí quan trọng trong việc hỗ trợ tiền tệ và thể hiện cam kết của đội ngũ dự án với cộng đồng.
Tác động của việc đốt coin đối với các nhà đầu tư
Quá trình đốt coin rất quan trọng vì hai lý do như sau:
- Thứ nhất: Nhà đầu tư nhận được lợi ích hữu hình thông qua việc cải thiện định giá sau khi đốt.
- Thứ hai: Quá trình đốt coin báo hiệu cho các nhà đầu tư rằng giá sẽ được ổn định thông qua việc tự điều chỉnh khi không có bất kỳ cơ quan quản lý nào can thiệp đến crypto.
Ví dụ: Khi một cổ phiếu riêng lẻ chạm mức đỉnh hoặc đáy, sở giao dịch chứng khoán của các quốc gia sẽ tạm ngừng giao dịch để cho phép giá ổn định nhưng điều này là không thể trong trường hợp tiền kỹ thuật số. Do đó, việc đốt coin tạo niềm tin cho các nhà đầu tư vì nó đóng vai trò như một cơ chế ổn định giá tiền kỹ thuật số.
Cơ chế Proof-of-Burn (PoB)
Một cơ chế duy nhất xuất hiện từ việc đốt token là sự đồng thuận Proof of Burn (PoB), dựa trên việc người dùng phá hủy token của họ để giành quyền khai thác. Proof-of-work vẫn là một lựa chọn phổ biến, chủ yếu là do Bitcoin được ủng hộ, nhưng nó tiêu tốn nguồn lực đáng kể và có thể không kinh tế.
Xem thêm:
Proof of Work là gì? Ưu nhược điểm của giao thức PoW
Proof of History là gì? Kiến thức cơ bản về thuật toán đồng thuận PoH
Trong khi đó PoB cố gắng giải quyết vấn đề này bằng cách giới hạn số lượng thợ đào có thể xác minh và gắn các khối khác vào blockchain để phù hợp với số lượng token mà họ đã đốt.
Hơn nữa, việc đốt liên tục giữ cho giá trị của đồng tiền ổn định trong thời gian ngắn và dẫn đến việc tăng giá trị trong thời gian dài.
Ví dụ việc đốt cháy đã giúp giá của XRP duy trì ổn định, trong khoảng từ $0.28 đến $0.31 trong khoảng thời gian từ tháng 11 năm 2019 đến tháng 8 năm 2020. Hay Bitcoin cash đã tăng đáng kể về giá trị vào mùa xuân năm ngoái. Vào ngày 20 tháng 4, nhóm khai thác tiền điện tử Antpool thông báo rằng họ đã gửi 12% số Bitcoin cash mà họ nhận được dưới dạng phần thưởng khối đến các địa chỉ không thể truy cập. Do đó, Antpool đang làm chậm tỷ lệ lạm phát cho BCH và điều này có thể góp phần vào sự tăng trưởng lớn của Bitcoin cash đã trải qua trong những tuần gần đây.
Rủi ro liên quan đến việc đốt tiền
- Không có gì chắc chắn rằng việc đốt coin đó sẽ tăng giá trị của đồng coin nếu nó không có giá trị gì ngay từ đầu và cũng chẳng ai quan tâm nó
- Quảng bá dự án bằng cách thể hiện có cơ chế đốt coin riêng sẽ tạo được lợi thế cạnh tranh. Tuy nhiên số lượng coin đó chỉ mới được lưu thông ít trên thị trường thì việc đốt coin đồng nghĩ với tự hủy luôn cả dự án
- Việc đốt coin sẽ không thể nào khôi phục. Về dài hạn nguồn cung trở nên khan hiếm và giá gas cao khiến nhà đầu tư bắt đầu e ngại khi mua đồng coin => nguồn vốn của dự án ngày càng eo hẹp
Bitcoin là một ví dụ về lý do tại sao việc đốt tiền có thể không hoạt động. Bitcoin được giới hạn ở mức 21 triệu BTC, một số nhà phân tích tin rằng giới hạn này giúp đóng góp vào giá trị của BTC. Tuy nhiên, Bitcoin cũng đã tạo ra các loại token mới trong một số trường hợp nhờ vào cái gọi là “hard fork“. Đây là cách Bitcoin Cash, Bitcoin gold và các Altcoin khác ra đời. Nếu Bitcoin được phân tách một lần nữa trong tương lai, thậm chí nhiều token hơn sẽ được tạo ra.
Quá trình đốt coin diễn ra thế nào?
Hiểu đơn giản, để “đốt” coin trên mạng blockchain thì chúng sẽ được gửi tới một địa chỉ ví được gọi là Dead Address. Tại địa chỉ ví này, lượng token này sẽ được giữ trong đó và không thể rút được ra.
Ví dụ trên mạng BNB Chain thì các Dead Address thường sẽ có đuôi là “dEaD” như trong hình, hoặc 0x000…000 như trên mạng Ethereum. Đặc biệt, các ví dạng này sẽ được các Blockchain Explorer phân loại vào hashtag “Burn”.
Vậy nên, anh em mà gửi token vào các Dead Address thì coi như là token của anh em sẽ được giữ ở trong ví và không lưu thông ra bên ngoài.
Cơ chế Buyback and Burn – Mua lại và đốt coin/token
Trong thế giới crypto, Buyback and Burn có thể hiểu đơn giản là việc mua lại token và đốt lượng token đó. Ưu điểm nổi bật nhất của cơ chế này là giúp giá token tăng trưởng bền vững về dài hạn và giúp nhà đầu tư có thêm niềm tin để hold.
Buyback and Burn làm tăng volume giao dịch và tăng thanh khoản, giúp giá token tránh có những pha biến động mạnh. Điều này cũng củng cố tính ổn định của giá token.
Nhưng câu hỏi bây giờ sẽ là: Bên nào và nguồn tiền nào sẽ mua lại coin/token để đốt?
Thông thường, các blockchain hoặc protocol sẽ trích một phần phí, lợi nhuận có được để mua lại token rồi đem đi đốt. Quá trình đốt có thể được lập trình ngay từ đầu hoặc thông qua các đề xuất được bỏ phiếu bởi cộng đồng.
Ví dụ nổi bật của Buyback and Burn: BNB Chain trích 20% lợi nhuận hàng quý để đốt BNB cho tới khi tổng cung trên thị trường còn 100 triệu BNB. Hơn nữa, BNB Chain có một đề xuất tên là BEP-95, đề xuất này sẽ trích một lượng BNB từ phí gas để burn ra khỏi nguồn cung.
Khi nào cần đốt coin?
Bởi vì đốt coin là hành động tự phát và không bắt buộc, nên mỗi dự án crypto sẽ có một chiến lược phát triển riêng.
Đối với những dự án có tokenomics được thiết kế chưa hợp lý khiến token chịu một áp lực đến từ lạm phát tăng cao thì có thể dùng cách đốt coin để giảm phát. Một trong những mục đích chính của đốt coin là cân bằng lợi ích giữa các bên khi họ giữ coin/token.
Như đã nói từ trước, có những dự án mới ra mắt token và chỉ có rất ít holder mà đã có cơ chế đốt coin riêng với mục đích để quảng bá. Khả năng rất cao dự án sẽ khó để đạt được thành công, vì đơn giản ở giai đoạn đầu thì việc đốt token gần như là vô nghĩa. Cách hợp lý nhất sẽ là khóa token với một khoảng thời gian trả dần để thị trường thích ứng cũng như có nhiều incentive hơn để phát triển.
Thách thức của đốt coin
Từ đầu bài viết, chúng ta đã tìm hiểu về đốt coin và những lợi ích cũng như mục đích từ cơ chế này. Nhưng đốt coin được sử dụng phổ biến đến vậy thì liệu có những thách thức gì?
Cân bằng tokenomics
Giá của crypto theo lý thuyết cung cầu: khi nguồn cung giảm mà cầu giữ nguyên thì giá sẽ chỉ có tăng.
- Nhà đầu tư thấy giá tăng liên tục thì sẽ dần dần hạn chế mua vào, khiến khối lượng giao dịch bị giảm.
- Ngược lại, nếu token được tạo ra trong một thời gian dài thì nhà đầu tư cũng sẽ hạn chế mua vào để tránh việc khoản đầu tư của họ tiếp tục thua lỗ.
Vậy nên, tìm điểm cân bằng giữa lạm phát và giảm phát của token trong thiết kế tokenomics sẽ là một thách thức lớn cho những builder tâm huyết.
Đốt coin có thể tạo ra thách thức lớn cho blockchain platform
Những blockchain như Bitcoin, Cardano, Polygon,… có nguồn cung token cố định nên nếu áp dụng cơ chế đốt coin thì số coin/token đó sẽ bị đốt vĩnh viễn và không thể mở rộng nguồn cung hoặc mint ra thêm token.
Về dài hạn, giá của đồng token tăng cùng với sự phát triển của cả hệ. Khi đó người dùng sẽ phải trả nhiều chi phí giao dịch hơn bởi vì phí sẽ được trả dưới dạng token nhất định. Phí giao dịch cao sẽ không khuyến khích người dùng thực hiện nhiều giao dịch và sẽ không tốt cho sự phát triển của toàn hệ sinh thái.
Cardano là một ví dụ điển hình của việc sẽ không xây dựng một cơ chế đốt coin mà chỉ ra thông báo là nhà đầu tư muốn đốt ADA thì có thể tự gửi vào những Dead Andress trên mạng Cardano.
Một số dự án crypto sử dụng cơ chế đốt coin
Ethereum
Trên Ethereum cũng có một cơ chế đốt coin theo EIP-1559 được bắt đầu từ tháng 8/2021. Giải pháp EIP-1559 giúp tăng cường khả năng xác nhận và giảm chậm trễ khi giao dịch trên mạng Ethereum. Đặc biệt, giải pháp này giúp phí gas trên Ethereum tránh bị thao túng và ổn định hơn.
Ở thời điểm hiện tại, có hơn 2 triệu ETH (khoảng 6 tỷ đô) được đốt qua giải pháp này. Lượng ETH bị đốt sẽ tăng theo thời gian và sẽ là một trong những nguyên nhân khiến giá ETH tăng. Trong dài hạn, điều này có thể làm tăng giá trị của ETH và gây nên phí giao dịch cũng tăng theo.
Cộng đồng Ethereum có thể đã cân nhắc kỹ việc cân bằng việc đốt ETH và ETH được tạo ra. Vậy nên Ethereum là một ví dụ dùng cơ chế đốt coin để cân bằng lợi ích giữa các bên tham gia. Điều này sẽ giúp sự tăng trưởng ổn định hơn trong tương lai.
BNB
Mạng BNB cũng đã ra mắt 2 cơ chế đốt coin có tên là BEP-95 và Auto-Burn.
Với cơ chế BEP-95, một lượng token trích ra từ phí gas sau mỗi lần đóng block sẽ được đem đi đốt. Mạng lưới validator của BNB sẽ quyết định tỷ lệ bao nhiêu token được trích ra từ phí gas.
Cơ chế đốt coin thứ hai của BNB là Auto-Burn sẽ đốt một lượng BNB mỗi quý trong năm. Công thức tính số lượng token BNB bị đốt dựa trên giá của đồng BNB. Hiểu đơn giản thì khi giá BNB tăng thì lượng token BNB bị đốt ít đi và ngược lại.
Tổng số BNB bị đốt trên mạng BNB
Ở thời điểm hiện tại, có khoảng hơn 35 triệu BNB đã được đốt (khoảng hơn 21% tổng BNB đang lưu hành) và BEP-95 vẫn sẽ tiếp tục cho tới khi nguồn cung trên thị trường chỉ còn khoảng 100 triệu BNB.
Chiến lược giảm cung qua hai cơ chế đốt coin đã giúp BNB giữ vững giá. Điều này sẽ thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái BNB trong thời gian dài.
Shiba Inu
Shiba Inu (SHIB) là một ví dụ nổi tiếng của việc đốt coin. Đội ngũ đứng sau Shiba Inu đã gửi tặng nhà sáng lập của Ethereum, Vitalik Buterin, một nửa số token (505 nghìn tỷ đồng SHIB). Sau đó, vào tháng 5 2021, Vitalik đã gửi hơn 410 nghìn tỷ đồng SHIB (khoảng 90% số SHIB được tặng) vào một Dead Address. Nếu tính vào thời điểm viết bài thì vị Founder này đã đốt hơn 10 tỷ đô giá trị SHIB (như hình dưới).
Ngoài ra, với số SHIB còn lại mà Vitalik có, anh đã quyên góp khoảng 50 nghìn tỷ đồng SHIB (khoảng hơn 1.2 tỷ đô ở thời điểm đó) vào một quỹ cứu nạn Đại dịch Covid ở Ấn Độ.
Meme coin có một mùa tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2021, dẫn đầu xu hướng là Dogecoin và Shiba Inu. Shiba Inu cũng đã khiến rất nhiều nhà đầu tư đổi đời với mức tăng trưởng xxxx lần.
Việc Vitalik đốt và đem từ thiện một nửa nguồn cung của SHIB cũng đã thu hút được sự chú ý đến từ cộng đồng. Anh em có thể thấy là thay vì dự án trực tiếp đốt token thì họ đã gửi SHIB cho hoàng tử Ethereum Vitatlik. Theo mình nghĩ đây là một chiến lược làm marketing rất hay đến từ đội ngũ Shiba Inu.
Đốt coin có phải là giải pháp tối ưu nhất?
Như đã nêu trước đó, với khả năng ổn định thị trường và chống lạm phát thì giải pháp coin burning mang lại hiệu quả cao không chỉ cho chính những nhà đầu tư mà còn là tính ổn định cho toàn xã hội. Tuy nhiên, đi kèm với nó là những rủi ro khó lường và có thể mang lại tác dụng trái ngược nếu áp dụng không đúng mục đích.
